Eş'ariyye Taifesinin İmamı, Eserler Sahibi, İmam Ebu'l Hasan el-Eş'arî'nin Görüşünün Zikri İhtilâf'ul Musallîn ve Makâlât'ul İslâmiyyîn ismini verdiği kitabında, Haricîler, Rafizîler, Cehmiyye ve diğer fırkaları zikretti, nihayetinde şöyle dedi:"Sünnet Ehlinin ve Hadis Ashabının Görüşünün ZikriOnların görüşünün özeti şöyledir: Allâh'ı, meleklerini, kitaplarını, rasûllerini, Allâh'tan geleni ve sika ravilerin Rasûlullâh Sallallâhu Aleyhi ve Sellem'den naklettiklerini kabul ederler ve bunlardan hiçbir şeyi reddetmezler. Allâh Arşın üzerindedir. Nitekim O şöyle buyurmuştur:﴿الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى﴾
"Rahmân arşa istivâ etti." (Tâ Hâ, 20/5)Keyfiyetsiz olarak iki eli vardır. Nitekim O, şöyle buyurmaktadır:﴿لِمَا خَلَقْتُ بِيَدَيَّ﴾
"İki elimle yarattığıma." (Sâd, 38/75)Yine şöyle buyurduğu gibi:﴿بَلْ يَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ﴾
"Bilakis, O'nun iki eli de açıktır." (el-Mâ'ide, 5/64)Mu'tezile ve Hâricîlerin iddia ettiği gibi, Allâhu Teâlâ'nın isimleri, Kendisi'nden başkadır denilemez. Allâh'ın ilminin olduğunu ikrar etmişlerdir ve Mu'tezile'nin nefyettiği gibi, Allâh'tan bunları nefyetmezler. Yine şöyle derler: Kuran, Allâh'ın kelamıdır ve mahluk değildir.Onlar, Rasûlullâh Sallallâhu Aleyhi ve Sellem'den gelen hadisleri tasdik ederler:«إن الله ينزل إلى سماء الدنيا، فيقول: هل من مستغفر»
"Şüphesiz Allâh, dünya semasına iner ve bağışlanma isteyen var mı der."[224]Nitekim hadiste geçtiği gibi.Kıyamet günü Allâh'ın geleceğini ikrar ederler. Nitekim Allâh şöyle buyurmuştur:﴿وَجَاءَ رَبُّكَ وَالْمَلَكُ صَفًّا صَفًّا﴾
"Melekler sıra sıra olduğu zaman Rabbin geldiği vakit." (el-Fecr, 89/22)Yine Allâh'ın dilediği şekilde kullarına yakınlaştığını ikrar ederler." [225] Nihayet şöyle dedi: "İşte bunlar onların (inanılmasını) emrettikleri, kullandıkları ve rivayet ettikleri kanaatlerin özetidir. Onların görüşlerinden nakletmiş olduğumuz her şeyi biz de kabul ediyor ve benimsiyoruz. Muvaffakiyetimiz ancak Allâh'tandır." [226] Bu zikredilen kitabında, el-Bârî Teâlâ, Diğer Mekânların Dışında Belirli Bir Mekânda Mıdır babında istivâdan bahsederek dedi ki:"Bu hususta on yedi görüş üzere ihtilaf edilmiştir. Bu görüşlerden biri şudur: Sünnet ehli ve hadis ashabı der ki: Allâh cisim değildir, diğer şeylere benzemez ve O, arşa istivâ etmiştir. Nitekim O şöyle buyurmuştur:﴿الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى﴾
"Rahmân arşa istivâ etti." (Tâ Hâ, 20/5)Bizler görüş ile Allâh'ın önüne geçmeyiz, aksine deriz ki: Keyfiyetsiz olarak istivâ etmiştir ve O'nun iki eli vardır. Nitekim O, şöyle buyurmaktadır:﴿لِمَا خَلَقْتُ بِيَدَيَّ﴾
"İki elimle yarattığıma." (Sâd, 38/75)Hadiste geldiği gibi O, dünya semasına nüzul eder." [227] Sonra dedi ki: "Mutezile, arşına istivâ etti, istilâ etti manasındadır dedi." [228] "Eli de nimet olarak tevil ettiler. Allâhu Teâlâ'nın:﴿تَجْرِي بِأَعْيُنِنَا﴾
"Gözlerimizin önünde akıp gidiyordu." (el-Kamer, 54/14)Kavlini de ilmimizle şeklinde tevil ettiler." [229]
[224] İbnu Ebî Şeybe, Musannef, Dâru Kunûzi İşbîliyâ, Hadis no: 31534; yakın lafızlarla Muslim, Hadis no: 758.
[225] Eş'arî, Makâlât'ul İslâmiyyîn, el-Mektebet'ul Asriyye, 1/226-228.
[226] Eş'arî, Makâlât'ul İslâmiyyîn, el-Mektebet'ul Asriyye, 1/229.[227] Eş'arî, Makâlât'ul İslâmiyyîn, el-Mektebet'ul Asriyye, 1/168.
[228] Eş'arî, Makâlât'ul İslâmiyyîn, el-Mektebet'ul Asriyye, 1/168.
[229] Eş'arî, Makâlât'ul İslâmiyyîn, el-Mektebet'ul Asriyye, 1/173.