{Etbaut Tabiinin Sözleri}Aynı şekilde Velîd bin Muslim Rahimehullâh'tan şöyle dediği rivayet edildi: Evzâ'î'ye, Mâlik bin Enes'e, Sufyân es-Sevrî'ye ve Leys bin Sa'd'a sıfatlarla ilgili gelen rivayetleri sordum, dediler ki: "Geldikleri gibi geçirin!"[113]
Başka bir rivayette şöyle dediler: "Keyfiyetsiz olarak geldikleri gibi geçirin!" [114]
Allâh onlardan razı olsun, onların 'geldikleri gibi geçirin' sözleri, Mu'attıla'yı, 'keyfiyetsiz olarak' sözleri ise Mümessile'yi reddeder.
Zuhrî ve Mekhûl, zamanlarında tabiinin en âlim kişileriydiler. Geriye kalan dördü ise tebe-i tabiin asrında dinin imamlarıdır. Mâlik Hicaz'ın, Evzâ'î Şam ehlinin, Leys Mısır ehlinin ve Sufyân es-Sevrî de Irak ehlinin imamıdır.
Evzâ'î Rahimehullâh şöyle dedi: "İnsanlar seni reddetseler dahi sen, selefin asarına sarılasın! Diğer adamların görüşlerinden, onları sözleriyle senin için yaldızlasalar dahi, uzak durasın!" [115]
{Sufyân es-Sevrî Rahimehullâh}
Sufyân es-Sevrî Rahimehullâh, Allâhu Teâlâ'nın şu buyruğu hakkında şöyle dedi:
﴿وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنْتُمْ﴾
"Nerede olursanız olun, O sizinle beraberdir." (el-Hadîd, 57/4)
"İlmi sizinle beraberdir." [116]
{Rabî'a bin Ebî Abd'ir Rahmân Rahimehullâh}
Hallâl Rahimehullâh isnadıyla -ki ricalinin hepsi imamdır- Sufyân bin Uyeyne'den şöyle dediğini rivayet etti: Rabî'a bin Ebî Abd'ir Rahmân Rahimehullâh'a, Allâh'ın şu buyruğu hakkında soruldu:
﴿الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى﴾
"Rahmân arşa istivâ etti." (Tâ Hâ, 20/5)
Nasıl istivâ etti? O şöyle dedi: "İstivâ meçhul değildir. Keyfiyeti makul değildir. Risalet Allâh'tandır. Rasûl'e düşen tebliğidir. Bize düşen tasdiktir." [117]
Bu söz Rabî'a'nın talebesi Mâlik'ten de rivayet edilmiştir, [118] nitekim bunun açıklaması, ileride gelecektir İnşallâhu Teâlâ.
{Abd'ur Rahmân bin Mehdî Rahimehullâh}
Abd'ur Rahmân bin Mehdî Rahimehullâh şöyle dedi: "Şüphesiz Cehmiyye, Allâh Azze ve Celle'nin Mûsâ Aleyh'is Selâm ile konuştuğunu ve arşın üzerinde olduğunu nefyetmek ister. Benim görüşüm, onlardan tövbe etmeleri istenmesidir, tövbe ederlerse ne ala, aksi halde boyunları vurulur." [119]
Burada zikri geçen İbnu Mehdî, Ali İbn'ul Medînî Rahimehullâh'ın kendisi hakkında şöyle dediği zattır: "Eğer Rükün ile Makam arasında, İbnu Mehdî'den daha alim birisini görmediğime dair yemin ettirilecek olsaydım, şüphesiz ben bu şekilde yemin ederdim." [120]
{Sa'îd bin Âmir ed-Dube'î Rahimehullâh}
İbnu Ebî Hâtim Rahimehullâh, Sa'îd bin Âmir ed-Dube'î Rahimehullâh'tan şöyle rivayet etti: Onun yanında Cehmiyye zikredilince, o şöyle dedi: "Onlar, görüş bakımından Yahudilerden ve Hristiyanlardan daha şerlidir. Din mensupları, Müslümanlarla beraber icma etmiştir ki Allâh Azze ve Celle arşın üzerindedir. Onlar ise şöyle dedi: Arşın üzerinde hiçbir şey yoktur." [121]
{Abbâd İbn'ul Avvâm Rahimehullâh}
Vâsıt'da hadis imamlarından biri olan Abbâd İbn'ul Avvâm Rahimehullâh şöyle dedi: "Bişr el-Merîsî ve ashabıyla konuştum ve gördüm ki onların sözleri, arşın üzerinde hiçbir şey yoktur demeye varıyor. Allâh'a yemin olsun ki benim görüşüm, onlarla nikâhlanılamayacağı gibi onlardan miras da alınmaz." [122]
[113] Yakın lafızlarla Âcurrî, eş-Şerî'a, no: 720; İbnu Batta, el-İbânet'ul Kubrâ, 7/241-242, no: 183.
[114] Yakın lafızlarla Lâlekâ'î, Şerhu Usûl'il İ'tikâd, 3/582, no: 930.
[115] Muvaffak'ud Dîn İbnu Kudâme el-Makdisî, Lum'ât'ul İ'tikâd, sf. 9.[116] Buhârî, Halku Ef'âl'il İbâd, sf. 32.
[117] Lâlekâ'î, Şerhu Usûl'il İ'tikâd, 3/441, 581-582, no: 665, 928; Muvaffak'ud Dîn İbnu Kudâme el-Makdisî, İsbâtu Sifat'il Uluvv, no: 74; Muvaffak'ud Dîn İbnu Kudâme el-Makdisî, Zemm'ut Te'vîl, no: 42; Mecmû'u Fetâvâ Şeyh'il İslâm Ahmed İbni Teymiyye, 5/40.
[118] Beyhekî, el-Esmâ ve's Sifât, 2/305-306, no: 867.
[119] İbn'ul Kayyim, İctimâ'ul Cuyûş'il İslâmiyye, Dâru Atâ'ât'il İlm, sf. 326.
[120] Yakın lafızlarla Tirmizî, Hadis no. 2143.
[121] Yakın lafızlarla Buhârî, Halku Ef'âl'il İbâd, sf. 31.
[122] Yakın lafızlarla Abdullâh bin Ahmed, es-Sunne, 1/126, no: 65; İbn'ul Kayyim, İctimâ'ul Cuyûş'il İslâmiyye, Dâru Atâ'ât'il İlm, sf. 327.